Czy zasiedzenie nieruchomości powoduje konieczność zapłaty podatku?

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego jednym ze sposobów nabycia własności nieruchomości, jak i rzeczy ruchomych jest zasiedzenie. Instytucja ta pozwala w przypadku długotrwałego korzystania z cudzej rzeczy do nabycia jej własności przez osobę nie będącą właścicielem. Nie wdając się w szczegóły przesłankami, od których spełnienia zależy nabycie własności jest nieprzerwane samoistne posiadanie rzeczy oraz upływ odpowiedniego okresu czasu.

Niewątpliwie największa zaletą nabycia własności w drodze zasiedzenia jest to, że następuje ono nieodpłatnie. Nabywca nie jest zatem zobowiązany do zapłaty jakiejkolwiek kwoty na rzecz osoby, która traci prawo własności. Radość z nieodpłatnego nabycia własności zostaje nieco zmącona przez obowiązek rozliczenia się z urzędem skarbowym.

Należy pamiętać, że nabycie własności przedmiotów znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w drodze zasiedzenia podlega podatkowi od spadków i darowizn.

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie. Wskazać należy, że do zasiedzenia dochodzi z mocy prawa, zaś postanowienie sądu potwierdzające ten fakt ma jedynie charakter informacyjny. Tym niemniej aby powstała konieczność zapłaty podatku niezbędne jest wydanie przez sąd postanowienia stwierdzającego zasiedzenie oraz uprawomocnienie się tego postanowienia.

Podatek co do zasady wynosi 7 % postawy opodatkowania, którą stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeśli zatem do zasiedzenia doszło w 1990 r., a postanowienie sądu stwierdzające ten fakt uprawomocniło się w 2017 r. to należy ustalić stan przedmiotu zasiedzenia z 1990 r. zaś cenę z 2017 r. Należy przy tym zaznaczyć, iż wysokość podatku ulegała w przeszłości zmianie. W okresie 1983 r. – 1990 r. podatek wynosił 20%, w latach 1990 r. – 1997 r. 12%. Obecna stawka 7 % obowiązuje zaś od 1997 r. O wysokości stawki podatku decyduje moment powstania obowiązku podatkowego – czyli data uprawomocnienia się postanowienia stwierdzającego zasiedzenie. Dla przykładu, jeśli postanowienie stwierdzające zasiedzenie uprawomocniło się w 1996 r. to wówczas stawka należnego podatku wynosiłaby 12%.

Co istotne, ustawodawca zezwala na obniżenie podstawy opodatkowania poprzez jej obniżenie o wartość nakładów dokonanych na rzecz przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia. Innymi słowy, jeśli nabywa wykonał remont zasiadywanej nieruchomości w okresie biegu zasiedzenia to wartość wykonanych praw pomniejszy wysokość podstawy, od której należy uiścić podatek.

Odpowiadał: mec. Michał Łomżyński

Kiedy i komu należy się zachowek?

W życiu zdarzają się sytuację w których, ktoś z naszej rodziny przepisuje cały swój majątek na osobę trzecią, np. kogoś spoza rodziny. W takich okolicznościach jednak ustawodawca nie pozostawił nas z niczym. Przepisy prawa jasno wskazują że wstępnym (rodzicom, dziadkom), zstępnym (dzieciom, wnukom) oraz małżonkowi należy się zachowek.

Co to jest zachowek?

 Jest to określona suma pieniężna, która należy się najbliższej rodzinie spadkodawcy, w przypadku w którym ten dokonał rozporządzenia majątkiem w formie testamentu, w którym to pominął wyżej wskazane osoby. Zachowek może być zatem rozumiany jako zabezpieczenie interesów najbliższej rodziny spadkodawcy.

Komu przysługuje zachowek?

Zachowek przysługuje osobą najbliższym spadkodawcy, w krąg których wchodzą:

• wstępni czyli rodzice i dziadkowie spadkodawcy;
• zstępni czyli dzieci i wnuki spadkodawcy;
• małżonek spadkodawcy.

Jaka część przypada w ramach zachowku?

 Część jaka przypadka spadkobiercą zależy od ich sytuacji życiowej. Dorosłym oraz osobom, które są zdolne do pracy przysługuje jedna druga wartości udziału spadkowego, który przypadłby w wyniku dziedziczenia ustawowego tj. w sytuacji w której spadkodawca nie pozostawiłby testamentu. Jeżeli jednak osoba która jest uprawniona do zachowku, jest trwale niezdolna do pracy albo jest nią małoletni, przysługują jej dwie trzecie wartości udziału spadkowego.

Czy można zostać pozbawionym prawa do zachowku?

Tak, można zostać pozbawionym prawa do zachowku w wyniku tzw. wydziedziczenia, jednak wbrew powszechnemu przeświadczeniu, wydziedziczyć wcale nie jest tak łatwo. Aby zrobić to skutecznie muszą zaistnieć przesłanki ku temu. Przepisy prawa klarownie wskazują katalog zamknięty sytuacji, w których spadkodawca może wydziedziczyć spadkobiercę tj.

• w przypadku gdy wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
• dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
• uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Jeżeli zatem ktoś z twoich bliskich przepisał w testamencie swój majątek na osobę trzecią, powinieneś pamiętać, że nie zostajesz pozostawiony z niczym. Oczywiście problematyka zachowku jest bardziej obszerna niż zostało to przedstawione powyżej dlatego w przypadku skomplikowanych spraw spadkowych zawsze lepiej skontaktować się ze specjalistą, który w sposób rzetelny i kompleksowy zajmie się twoją sprawą.

Na podstawie ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks Cywilny