Czy zasiedzenie nieruchomości powoduje konieczność zapłaty podatku?

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego jednym ze sposobów nabycia własności nieruchomości, jak i rzeczy ruchomych jest zasiedzenie. Instytucja ta pozwala w przypadku długotrwałego korzystania z cudzej rzeczy do nabycia jej własności przez osobę nie będącą właścicielem. Nie wdając się w szczegóły przesłankami, od których spełnienia zależy nabycie własności jest nieprzerwane samoistne posiadanie rzeczy oraz upływ odpowiedniego okresu czasu.

Niewątpliwie największa zaletą nabycia własności w drodze zasiedzenia jest to, że następuje ono nieodpłatnie. Nabywca nie jest zatem zobowiązany do zapłaty jakiejkolwiek kwoty na rzecz osoby, która traci prawo własności. Radość z nieodpłatnego nabycia własności zostaje nieco zmącona przez obowiązek rozliczenia się z urzędem skarbowym.

Należy pamiętać, że nabycie własności przedmiotów znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w drodze zasiedzenia podlega podatkowi od spadków i darowizn.

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie. Wskazać należy, że do zasiedzenia dochodzi z mocy prawa, zaś postanowienie sądu potwierdzające ten fakt ma jedynie charakter informacyjny. Tym niemniej aby powstała konieczność zapłaty podatku niezbędne jest wydanie przez sąd postanowienia stwierdzającego zasiedzenie oraz uprawomocnienie się tego postanowienia.

Podatek co do zasady wynosi 7 % postawy opodatkowania, którą stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeśli zatem do zasiedzenia doszło w 1990 r., a postanowienie sądu stwierdzające ten fakt uprawomocniło się w 2017 r. to należy ustalić stan przedmiotu zasiedzenia z 1990 r. zaś cenę z 2017 r. Należy przy tym zaznaczyć, iż wysokość podatku ulegała w przeszłości zmianie. W okresie 1983 r. – 1990 r. podatek wynosił 20%, w latach 1990 r. – 1997 r. 12%. Obecna stawka 7 % obowiązuje zaś od 1997 r. O wysokości stawki podatku decyduje moment powstania obowiązku podatkowego – czyli data uprawomocnienia się postanowienia stwierdzającego zasiedzenie. Dla przykładu, jeśli postanowienie stwierdzające zasiedzenie uprawomocniło się w 1996 r. to wówczas stawka należnego podatku wynosiłaby 12%.

Co istotne, ustawodawca zezwala na obniżenie podstawy opodatkowania poprzez jej obniżenie o wartość nakładów dokonanych na rzecz przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia. Innymi słowy, jeśli nabywa wykonał remont zasiadywanej nieruchomości w okresie biegu zasiedzenia to wartość wykonanych praw pomniejszy wysokość podstawy, od której należy uiścić podatek.

Odpowiadał: mec. Michał Łomżyński