Trybunał Konstytucyjny po raz kolejny odmawia wydania wyroku w sprawie możliwości zasiedzenia służebności przesyłu

Czy możliwe jest w świetle obowiązującego prawa zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu przed dniem wprowadzenia służebności przesyłu do Kodeksu cywilnego, co nastąpiło z dniem 3 sierpnia 2008r?

Tak w uproszczeniu brzmiało pytanie jakie kilka sądów rejonowych zadało Trybunałowi Konstytucyjnemu. Pytanie to jest bardzo istotne zarówno dla przedsiębiorstw przesyłowych, jak i dla właścicieli gruntów, na których znajdują się sieci przesyłowe. W związku z zadanym pytaniem wiele sądów zawiesiło postępowania o ustanowienie służebności, jak również o zasiedzenie takiej służebności licząc, że Trybunał Konstytucyjny ostatecznie rozstrzygnie wątpliwości interpretacyjne.

Niestety TK po raz kolejny odmówił wydania wyroku w tej sprawie (wcześniej Trybunałowi zadano podobne pytania) i umorzył postępowanie. TK uznał, że nie ma uprawnień do badania, która z możliwych wykładni art. 292 w związku z art. 285 § 1 i 2 k.c. jest zgodna z Ustawą Zasadniczą. Nie wydał więc wyroku ze względów formalnych.

Jednocześnie jednak, zdaniem Trybunału, cały czas trudno mówić o jednolitej wykładni tych przepisów. TK stwierdził wprost, że nie istnieje bezspornie jednolita praktyka stosowania prawa, która nadała zakwestionowanym przepisom jednoznaczną treść. Innymi słowy, istnieją sądy, które odmawiają stwierdzenia zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu, do czego mają prawo.

W uzasadnieniu postanowienia znaleźć można jednak wiele wskazówek co do dalszych działań, jakie powinny zostać podjęte, aby ostatecznie rozwiać powstałe wątpliwości.

TK podkreślił, że nawet, gdyby orzekł o niekonstytucyjności wykładni dopuszczającej zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu, lub też samej służebności przesyłu, to i tak nadal możliwe byłoby stwierdzenie przez sąd zasiedzenia służebności gruntowej, przy nadaniu jej odpowiedniej treści. Zdaniem TK, jedną z przyczyn powstania wątpliwości interpretacyjnych jest wadliwe utożsamianie służebności przesyłu ze służebnością gruntową, polegającą na korzystaniu z urządzeń przesyłowych leżących na cudzym gruncie. Nie ma bowiem  czegoś takiego jak służebność gruntowa odpowiadająca treścią służebności przesyłu.

W dalszej części uzasadnienia czytamy zaś, że to Sąd Najwyższy powinien doprowadzić do ujednolicenia wykładni omawianych przepisów, która wobec wielości stanów faktycznych nadal jest bardzo zróżnicowana. TK wskazał, że dotychczasowe orzecznictwo Sądu Najwyższego nie daje jednoznacznej odpowiedzi na wiele pytań związanych z możliwością zasiedzenia służebności.

Trybunał Konstytucyjny zauważył  też , że jedną z przyczyn niejednoznacznej linii orzeczniczej jest istniejąca luka prawna – ustawodawca wprowadzając do Kodeksu cywilnego służebność przesyłu, nie uregulował bowiem wprost w ustawie stanów faktycznych korzystania z urządzeń przesyłowych usytuowanych na cudzym gruncie przed wprowadzeniem do polskiego systemu prawa tego ograniczonego prawa rzeczowego. W związku z powyższym Trybunał skierował do Sejmu i Senatu postanowienie sygnalizacyjne – zwracając uwagę na istnienie powyższych uchybień. Zdaniem  TK, ustawodawca powinien ostatecznie uregulować te kwestie z uwzględnieniem interesów przedsiębiorstw przesyłowych i właścicieli nieruchomości.

Z powyższych konkluzji Trybunału Konstytucyjnego wynika, że to od Sejmu, Senatu i Sądu Najwyższego zależy, kiedy właściciele gruntów i przedsiębiorstwa przesyłowe uzyskają jasność co do swej sytuacji prawnej i przysługujących im praw. Niezmiennie jednak sądy orzekające w tych sprawach powinny kierować się prokonstytucyjną wykładnią przepisów prawa.

Szczególnie trudne będą miały zadanie sądy, które zawiesiły postępowania licząc na wydanie wiążącego wyroku w niniejszej sprawie.