Na jakich zasadach pracownik może ponosić odpowiedzialność materialną za szkodę wyrządzoną pracodawcy?

Zdarzają się sytuacje, w których pracownik swoim zachowaniem wyrządzi szkodę pracodawcy. Pracodawca takiego nierzetelnego pracownika może pociągnąć do odpowiedzialności zarówno porządkowej, jak i materialnej za wyrządzoną szkodę. Poniżej przedstawione są zasady odpowiedzialności materialne pracownika.

Przesłanki pociągnięcia pracownika do odpowiedzialności materialnej
Odpowiedzialność pracownika jest uzależniona od wystąpienia łącznie następujących przesłanek:

• szkody – czyli uszczerbku w majątku pracodawcy, który stanowi różnicę pomiędzy aktualną wartością majątku, a wartością jaką posiadałby majątek, gdyby szkoda nie nastąpiła;
• winy – chodzi zarówno o winę umyślą i nieumyślną; w przypadku winy nieumyślnej pracownik odpowiada wyłącznie w granicach rzeczywiście poniesionej straty i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynika szkoda;
• bezprawności – działanie pracownika polega na niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu obowiązków pracowniczych;
• związku przyczynowego – pomiędzy bezprawnym działaniem lub zaniechaniem (niedopełnieniem obowiązków pracowniczych), a powstałą szkodą.

Na kim ciąży obowiązek wykazania przesłanek odpowiedzialności pracownika?
Zgodnie z art. 116 KP to pracodawca jest obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody.

Potrącenie odszkodowania z wynagrodzenia pracownika
Potrącenie odszkodowania z wynagrodzenia pracownika może być obowiązkowe labo dobrowolne.
Potrąceniom obowiązkowym podlegają tylko odszkodowania, które zostały stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu. W takim przypadku odszkodowanie należy do grupy sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie innych należności niż świadczenia alimentacyjne. Potrącenie może być dokonane z wynagrodzenia za prace po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Jednocześnie należy pamiętać, że pracodawca który posiada tytuł wykonawczy na zaspokojenie kwoty odszkodowania, może je potrącić w miesięcznej wysokości nie przekraczającej 1/2 wynagrodzenia netto pracownika. Dodatkowo należy również mieć uwadze, iż wysokość tego potrącenia wraz z ewentualnymi potrąceniami w pierwszej kolejności alimentami nie może przekroczyć 3/5 wynagrodzenia netto. Ponadto potrącenie jest możliwe jedynie powyżej kwoty wolnej od potrąceń – w wysokości wynagrodzenia minimalnego netto w danym roku kalendarzowym. Oznacza to, że po dokonaniu potrącenia pracownikowi musi zostać wypłacone co najmniej minimalne wynagrodzenie. W sytuacji, gdy odszkodowanie nie został stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu, jego potrącenie jest możliwe jedynie za zgodą pracownika – potrącenie dobrowolne.