Rozszerzona skuteczność wyroku SOKiK dotyczącego niedozwolonych klauzul umownych

 

Dziś temat trochę bardziej na poważnie, bo mowa będzie o pieniądzach. Zapytacie Państwo, co wspólnego z pieniędzmi ma tak, wydawać by się mogło, teoretyczne zagadnienie jak rozszerzona skuteczność wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone. Otóż jednak ma i to bardzo dużo.

Niedozwolone klauzule umowne

Po pierwsze, problematyka niedozwolonych klauzul umownych w umowach zawieranych z konsumentami dotyczy bardzo wielu dziedzin naszego życia codziennego. Wzorce umowne stosowane są przez takie podmioty jak towarzystwa ubezpieczeniowe, przedsiębiorcy telekomunikacyjni, przedsiębiorstwa przesyłowe, firmy zajmujące się sprzedażą bezpośrednią, czy w końcu banki. Tak więc niedozwolone klauzule umowne znaleźć się mogą np. w umowach kredytowych. We wszystkich tego typu umowach chodzi zaś o pieniądze, które konsument musi wydać, aby otrzymać w zamian towar lub usługę.

Kredyty frankowe

Wielkim problemem społecznym stały się ostatnio umowy kredytowe indeksowane do franka szwajcarskiego (CHF). A w tym wypadku skutki finansowe zastosowania w umowach niedozwolonych klauzul umownych mogą już być naprawdę poważne.

Niedozwolone klauzule umowne to takie, które nie zostały indywidualnie z danym konsumentem uzgodnione  jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający jego interesy. Jeżeli więc chcemy zaciągnąć kredyt, to otrzymujemy od banku formularz umowy kredytowej i jedyne co możemy zrobić, to podpisać przedłożone nam dokumenty. Nie mamy żadnego wpływu na treść zawieranej umowy i musimy zgodzić się na wszystkie warunki stawiane przez bank. To jest właśnie wzorzec umowy, którego postanowienia nie zostały z nami indywidualnie uzgodnione. Jeśli po analizie takiego dokumentu okaże się, że niektóre z zapisów umowy w sposób rażący naruszają nasze interesy i są niezgodne z dobrymi obyczajami, to wówczas te konkretne zapisy nas nie obowiązują.

Jak jednak wyegzekwować na nieuczciwym przedsiębiorcy, aby zaprzestał stosowania takich zapisów umownych w naszej sprawie? Sposobów jest kilka.

Jednym z nich był jeszcze do niedawna pozew do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK) w Warszawie o uznanie danej klauzuli za niedozwoloną. Obecnie, po zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w kwietniu 2016 r. uprawnienia do uznania danej klauzuli za niedozwoloną przekazano Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Postanowienia umowne uznane przez SOKiK za niedozwolone publikowane były w Rejestrze Klauzul Niedozwolonych i od tego momentu ich stosowanie w obrocie było zakazane.

Kogo więc wiąże niedozwolona klauzula umowna wpisana do rejestru klauzul niedozwolonych? 

W praktyce jednak powstały wątpliwości co do tego, dla kogo i w jakim zakresie wyroki takie są wiążące. Kwestią tą zajął się więc Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów pod sygn. III CZP 17/15 . W powołanej uchwale Sąd Najwyższy przesądził,  że:

„1. Prawomocność materialna wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone wyłącza powództwo o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę pozwanego w sprawie, w której wydano ten wyrok (art. 365 i 366 k.p.c.).

2. Prawomocność materialna wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone – także po wpisaniu tego postanowienia do rejestru (art. 479⁴⁵ § 2 k.p.c.) – nie wyłącza powództwa o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę niebędącego pozwanym w sprawie, w której wydano ten wyrok (art. 365 i 366 w związku z art. 479⁴³ k.p.c.).”

Innymi słowy, jeśli dana klauzula niedozwolona została wpisana do rejestru klauzul niedozwolonych, to jest to wiążące we wszystkich sprawach pomiędzy konsumentami a tym przedsiębiorcą, który stosował to konkretne postanowienie umowne. Nie wiąże natomiast  innych przedsiębiorców, którzy takie klauzule stosują. W konsekwencji jeśli podejrzewacie Państwo, że w waszych umowach znajduje się niedozwolona klauzula, przed wystąpieniem do sądu warto najpierw przejrzeć rejestr klauzul niedozwolonych, aby sprawdzić czy wasze postanowienie nie zostało już tam przypadkiem umieszczone. Jeśli tak, to macie ułatwione zadanie – pierwszy krok już za Wami. Każdy sąd w sprawie o zapłatę, jaką wytoczycie nieuczciwemu przedsiębiorcy nie będzie musiał na nowo badać okoliczności związanych z tym, czy dana klauzula jest dla Państwa wiążąca czy też nie. Od razu będzie mógł przejść do meritum sprawy, czyli zbadać zasadność i wysokość dochodzonych roszczeń.

I tu znów dochodzimy do pieniędzy. Im krótszy proces i mniej obszerne postępowanie dowodowe, tym mniejsze są koszty takiego postępowania. Warto więc sprawdzać, sprawdzać, i czytać to, co podpisujemy. Bo nie zawsze jesteśmy na przegranej pozycji i warto walczyć o swoje prawa.

Mówią to Państwu Buldogi Temidy 🙂